Họ Vượn ( Danh pháp khoa học : Hylobatidae ) là má»™t họ chứa các loài vượn trong bá»™ Linh Trưởng Primates . Các loài hiện còn sinh tồn được chia làm 4 chi dá»±a trên số lượng nhiá»…m sắc thể lưỡng bá»™i của chúng  . Bốn chi gồm : Hylobates , Hoolock , Nomascus , Symphalangus.
      Vượn còn được gọi là Khỉ dạng người loại nhỏ ( Nó khác biệt vá»›i các loài Khỉ dạng người loại lá»›n nhÆ° Khỉ Đột,Tinh Tinh ,Đười Ươi ... ở chá»— tầm vóc nhỏ hÆ¡n và má»™t số đặc Ä‘iểm cÆ¡ thể đặc trÆ°ng nhất định nhÆ° có thể vận Ä‘á»™ng bằng cánh tay ,chuyền từ cành này qua cành khác trong má»™t khoàng cách xa bằng cách Ä‘u cây). Điểm khác biệt của Vượn so vá»›i các nhóm khác trong bá»™ Linh Trưởng là chúng không có Ä‘uôi, Ä‘ôi tay rất dài và các ngón tay dài nhÆ° chiếc móc câu. Chúng hầu nhÆ° không bao giờ xuống mặt đất . Chúng kiếm ăn trên cây và phần lá»›n thức ăn là các loại quả chín. Vượn sống theo nhóm gia Ä‘ình gồm có má»™t cặp Ä‘á»±c-cái trưởng thành . Chúng có tập tính phân chia vùng lãnh thổ sinh sống , các gia Ä‘ình Vượn Ä‘ánh dấu lãnh thổ của mình bằng hình thức hợp xÆ°á»›ng để thông báo vá»›i các cá thể vượn khác . Tiếng hú của chúng rất quan trọng trong việc duy trì cuá»™c sống lứa Ä‘ôi
     Thế giá»›i có 11 loài vượn .Việt Nam hiện nay chỉ có 5 loài Vượn hiện Ä‘ang sinh sống ngoài tá»± nhiên.Tốc Ä‘á»™ sinh sản của loài Vượn rất chậm , sá»± phát triển lại kéo dài . Chính vì thế chúng rất dá»… bị tuyệt chủng do nạn săn bắn tại Việt Nam vẫn Ä‘ang hoành hành .
     Các loài Vượn rất cần sá»± bảo vệ của má»—i chúng ta !

Tên khoa học : Nomacus leucogenys leucogenys ( Ogiby,1840 )    - Tên tiếng Anh : White-Cheeked Gibbon
Các tên khác : Vượn Ä‘en bạc má, Vượn hót ( Việt ), Tu quyên ( Tày ), Doọc ( Mường ), Tu chà ní( Thái ).
Họ Vượn : Hylobatidae     -     Bá»™ Linh trưởng : Primates
Đặc điểm nhận dạng :
   Vượn Đen Má Trắng thân hình thon gọn . Chân tay dài . Con Đực có màu Ä‘en toàn thân , hai má lông màu trắng nối nhau bằng vệt trắng dÆ°á»›i cằm . Con cái có lông màu vàng sẫm, lông quanh mặt tủa ngang , đỉnh đầu màu xám hoặc tua Ä‘en . Con cái thường có vòng tròn quanh khuôn mặt màu trắng ,nhÆ°ng mảng lông trên má cÅ©ng hoàn toàn phân biệt được vá»›i phần cổ do có màu sáng hÆ¡n . Con non có lông màu vàng nhạt .
   Chiều dài đầu và thân 74 - 89 cm . Trọng lượng 7- 12 kg
Tập tính - sinh thái :
    Vượn Đen Má Trắng sống theo nhóm gia Ä‘ình nhỏ từ  2 - 4 con . Sinh sản vào lúc 8-9 tuổi . Má»—i năm đẻ 1 lứa , má»—i lứa đẻ 1 con , mang thai 6,5 - 7 tháng .
    Vượn Đen Má Trắng chỉ sống trong các cánh rừng lá rá»™ng thường xanh , nhiều cây gá»— lá»›n. Đời sống của chúng chủ yếu trên cây .
   Chúng kiếm ăn vào ban ngày ,ban Ä‘êm ngủ luôn trên các chạc cây lá»›n . Thức ăn của chúng  gồm nhiều loài thá»±c vật , trứng chim ,chim non và côn trùng.
Phân bố :
   - Thế giá»›i : Lào
   - Việt Nam : Lai Châu, SÆ¡n La, Hòa Bình , Thanh Hóa , Nghệ An ... Kon Tum.
Tình trạng bảo tồn :
   - Thế giá»›i :Sách đỏ IUCN phân hạng nguy cấp : EN
   - Việt nam : Sách đỏ Việt Nam phân hạng nguy cấp : EN A1c,d C2a

Tên khoa học :Nomacus leucogenys Siki ( Delacour ,1951 )    - Tên tiếng Anh : Siki Gibbon
Các tên khác : Vượn Siki
Họ Vượn : Hylobatidae     -     Bá»™ Linh trưởng : Primates
Đặc điểm nhận dạng :
   Vượn Đen Má Trắng Siki là phân loài thứ 2 của Vượn Đen Má Trắng .
   Thân hình thon gọn . Chân tay dài . Con Đực có màu Ä‘en toàn thân , hai má lông màu trắng hung. Về hình thức bên ngoài nó rất giống vá»›i Vượn Đen Má Trắng . Điểm khác biệt là Ä‘ám lông trắng ở má của con Ä‘á»±c của loài này mọc hÆ°á»›ng lên phía trên, nhỏ , chỉ cao bằng ná»­a vành tai  . Con cái có lông màu vàng nhạt, Ä‘iểm Ä‘en trên giữa đỉnh đầu không rõ hoặc rất nhạt .
   Tiếng hú của phân loài Vượn Siki cÅ©ng rất khác vá»›i tiếng hú của Vượn Đen Má Trắng.
   Chiều dài đầu và thân 74 - 89 cm . Trọng lượng 7- 12 kg
Tập tính - sinh thái :
     Vượn Đen Má Trắng Siki sống theo nhóm gia Ä‘ình nhỏ từ  2 - 4 con . Sinh sản vào lúc 8-9 tuổi . Má»—i năm đẻ 1 lứa , má»—i lứa đẻ 1 con
    Vượn Đen Má Trắng Siki sống trong rừng cây cao núi Ä‘á. Chúng kiếm ăn vào buổi sáng và chiều  ,ban Ä‘êm ngủ trên các hốc cây cao . Thức ăn của chúng  gồm chồi non, lá cây và các loại quả rừng.
Phân bố :
   - Thế giá»›i : Lào
   - Việt Nam : Nghệ An, Hà TÄ©nh , Quảng Bình, Quảng Trị , Thừa Thiên - Huế .
Tình trạng bảo tồn :
   - Thế giá»›i :Sách đỏ IUCN phân hạng nguy cấp : EN
   - Việt nam : Sách đỏ Việt Nam thiếu dẫn liệu : ?

Tên khoa học : Nomacus gabriellae ( Thomas,1909 )    - Tên tiếng Anh : Yellow-Cheeked Gibbon
Các tên khác : Vượn Ä‘en má hung ( Việt )
Họ Vượn : Hylobatidae     -     Bá»™ Linh trưởng : Primates
Đặc điểm nhận dạng :
   Vượn Đen Má Vàng thân hình thon , chân tay dài . Con Ä‘á»±c có bá»™ lông màu Ä‘en tuyền . Phần ngá»±c có màu hung và không Ä‘en nhÆ° các loài khác . Con Ä‘á»±c có mảng lông má màu vàng cam hoặc màu vàng thẫm nhÆ° được chải ngược ra phía ngoài . Ở con cái , lÆ°ng và tay màu vàng thẫm , vàng cam hoặc nâu be . Mào lông màu Ä‘en tÆ°Æ¡ng phản hoàn toàn vá»›i màu lông ở thân vá»›i rìa màu sáng hÆ¡n . Vành mặt thường có màu vàng nhạt , vành lông này thường không tÆ°Æ¡ng phản vá»›i màu lông ở cổ và không khép kín .
   Chiều dài đầu và thân 50 - 60 cm . Trọng lượng 6-10 kg
Tập tính - sinh thái :
    Vượn Đen Má Vàng sống theo Ä‘àn từ  3-7 con nhÆ° má»™t gia Ä‘ình . Sinh sản vào lúc 8-9 tuổi . Thời gian chá»­a 200 - 215 ngày .Má»—i năm đẻ 1 lứa , má»—i lứa đẻ 1 con.
    Vượn Đen Má Vàng sống trong rừng già ,trên các đỉnh núi cao,thường là núi Ä‘á .Di chuyển nhẹ nhàng ,nhanh nhẹn trên cây, ít khi xuống mặt đất .Đêm ngủ tá»±a ngọn cây cao . Thường hay kêu hú vào sáng sá»›m.
   Chúng hoạt Ä‘á»™ng kiếm ăn vào ban ngày ,thường là buổi sáng . Thức ăn của chúng  gồm nhiều loại trái cây khác nhau .
Phân bố :
   - Thế giá»›i : Campuchia
   - Việt Nam : Nghệ An, Hà TÄ©nh , Quảng Bình, Quảng Trị , Thừa Thiên - Huế .
Tình trạng bảo tồn :
   - Thế giá»›i :Sách đỏ IUCN phân hạng nguy cấp : EN
   - Việt nam : Sách đỏ Việt Nam phân hạng nguy cấp : EN A1c,d C2a

Tên khoa học : Nomacus concolor  ( Harlan ,1826 )    - Tên tiếng Anh : Westen Back Crested Gibbon
Các tên khác : Vượn cụt Ä‘uôi  ( Việt ) ,Tu chao vật  ( Tày ),Tu chà ní ( Thái ) , Chuồi ( Mèo )
Họ Vượn : Hylobatidae     -     Bá»™ Linh trưởng : Primates
Đặc điểm nhận dạng :
   Vượn Đen Tuyền thân hình thon mảnh , chân tay dài , không có Ä‘uôi . Con Ä‘á»±c có bá»™ lông màu Ä‘en tuyền . Má»™t số lông trắng Ä‘Æ¡n lẻ có thể xuất hiện ở góc mồm.. Trên đỉnh đầu có mào được tạo nên bởi túm lông dá»±ng đứng . Con Ä‘á»±c có yết hầu rất nhỏ ,chỉ hiện ra khi nó cất tiếng hú . Con cái có màu vàng da bò ,có mảng lông Ä‘en hoặc nâu thẫm trên ngá»±c và Ä‘ôi khi cả ở trên bụng . Chỏm đầu Ä‘en và vệt Ä‘en kéo dài đến gáy .
   Chiều dài đầu và thân 55 - 65 cm . Trọng lượng 7-10 kg
Tập tính - sinh thái :
    Vượn Đen Tuyền  sống thành từng nhóm nhỏ nhÆ° má»™t gia Ä‘ình .Gồm má»™t con Ä‘á»±c già và 1-2 con cái . Sinh sản vào năm thứ 7-8 . Thời gian chá»­a 7-8 tháng .Má»—i năm đẻ 1 lứa , má»—i lứa đẻ 1 con.
    Vượn Đen Tuyền kiếm ăn trên cao . Thường hay kêu hú vào sáng sá»›m. Sinh cảnh sống của chúng là các cánh rừng nguyên sinh. Chúng hoạt Ä‘á»™ng kiếm ăn vào buổi sáng và chiều . Buổi tối chúng ngủ trên các chạc cây cổ thụ. Thức ăn của chúng  gồm nhiều loại trái cây , chồi non, côn trùng , trứng chim và chim non.
Phân bố :
   - Thế giá»›i : Nam Trung Quốc , Bắc Lào
   - Việt Nam : Tây Bắc Việt Nam ,Bắc Kạn , Quảng Ninh , Thanh Hóa.
Tình trạng bảo tồn :
   - Thế giá»›i :Sách đỏ IUCN phân hạng nguy cấp : EN
   - Việt nam : Sách đỏ Việt Nam phân hạng nguy cấp : EN A1c,d C2a

Tên khoa học : Nomacus nasutus ( Kunkel D'Herculais ,1884  )    - Tên tiếng Anh : Eastern Back Crested Gibbon
Các tên khác : Vượn Ä‘en Hải Nam, Vượn Đen Đông bắc ( Việt )  , Tu cáo vịt ( Tày ) , Tu quênh ( Dao )
Họ Vượn : Hylobatidae     -     Bá»™ Linh trưởng : Primates
Đặc điểm nhận dạng :
   Loài này có hình dáng rất giống vá»›i Vượn Đen Tuyền nhÆ°ng khác nhau về vùng phân bố địa lý .
   Toàn thân Vượn Cao Vít màu Ä‘en , ngoại trừ có má»™t số sợi lông màu trắng ở khóe miệng . Trên đỉnh đầu có mào hình thành từ túm lông dá»±ng đứng . Con cái màu vàng hung .
   Chiều dài đầu và thân 47 - 50 cm . Trọng lượng 7- 10 kg
Tập tính - sinh thái :
    Vượn Cao Vít sống theo Ä‘àn nhỏ từ 2-4 con gồm các thế hệ . Sinh hoạt chủ yếu trên cây .Khi di chuyển chúng dùng hai chân đạp , đẩy người Ä‘u ra xa và hai tay bám lấy cành má»›i . Khi uống nÆ°á»›c chúng choài ra các cành là là sát mặt hồ ,chúng móc chân vào cành, Ä‘u người xuống và lấy tay vục nÆ°á»›c Ä‘Æ°a vào miệng . Vượn Cao Vít không biết bÆ¡i .
    Vượn Cao Vít chủ yếu ăn thá»±c vật, hoa quả , chồi non...Ä‘ôi khi Ä‘ói chúng ăn cả trứng chim và côn trùng .
Phân bố :
   - Thế giá»›i : Đảo Hải Nam - Trung Quốc
   - Việt Nam :Cao Bằng.
Tình trạng bảo tồn :
   - Thế giá»›i :Sách đỏ IUCN phân hạng cá»±c kỳ nguy cấp : CR
   - Việt nam : Sách đỏ Việt Nam thiếu dẫn liệu : ?

Tên khoa học : Hylobates lar ( Linnaeus , 1771  )    - Tên tiếng Anh :Lar Gibbon
Các tên khác : Vượn tay trắng Phú Quốc.
Họ Vượn : Hylobatidae     -     Bá»™ Linh trưởng : Primates
Đặc điểm nhận dạng :
   Vượn Tay Trắng có thân hình giống nhÆ° Vượn Đen ,khác là ở chá»— con Ä‘á»±c có bàn chân và tay màu trắng ,xung quanh mặt viền lông trắng hoặc vàng nhạt .Ở con cái , thân mình phủ lá»›p lông màu vàng be , xung quanh mặt trắng
   Chiều dài đầu và thân 74 - 89 cm . Trọng lượng 7- 12 kg
Tập tính - sinh thái :
    Vượn Tay Trắng sống trong các rừng mÆ°a nhiệt Ä‘á»›i nguyên sinh hoặc thứ sinh, chúng chủ yếu sống trên cây . Chúng là loài Ä‘á»™ng vật tinh khôn nhất trong họ vượn . Sinh sản chậm,hai năm má»›i đẻ má»™t lứa ,má»—i lứa đẻ chỉ duy nhất 1 con.
    Vượn Tay Trắng ăn chủ yếu là quả rừng và các nõn cây
Phân bố :
   - Thế giá»›i : Thái Lan, Lào,Campuchia , Myanma , Malaysia , Trung Quốc .
   - Việt Nam : Phú Quốc ( Có khả năng Ä‘ã tuyệt chủng - Thiếu số liệu nghiên cứu )
Tình trạng bảo tồn :
   - Thế giá»›i :Sách đỏ IUCN phân hạng cá»±c kỳ nguy cấp : CR
   - Việt nam : Sách đỏ Việt Nam không đề cập vì có khả năng loài này Ä‘ã tuyệt chủng hoàn toàn ngoài tá»± nhiên tại Việt Nam

* LÆ°u ý : Tên của Vượn má»›i được thay từ Hylobates thành Nomascus ( Gibbon names have recently changed from Hylobates to Nomascus )